อายุความสัญญากู้ยืมเงินที่ต้องชำระเพื่อผ่อนคืนเป็นงวด ๆ

การให้คำปรึกษา

          กรณีตามปัญหามีประเด็นที่ต้องพิจารณาว่าหนี้เงินกู้ตามคำฟ้องของโจทก์(ผู้ให้กู้)ขาดอายุความหรือไม่ สัญญากู้ยืมเงินที่กำหนดให้ต้องชำระต้นเงินพร้อมดอกเบี้ยเป็นรายเดือน ๆ ละไม่ต่ำกว่า 20,000 บาทในวันทำการสุดท้ายของทุกเดือนติดต่อกัน และจะต้องชำระให้เสร็จสิ้นภายใน 72 เดือน นับแต่เดือนที่ผู้กู้ได้เบิกเงินกู้เป็นต้นไป ย่อมถือได้ว่าโจทก์และจำเลยตกลงกำหนดวิธีชำระหนี้ตามสัญญากู้ยืมเงินโดยผ่อนทุนเป็นงวด ๆ ตามมาตรา 193/33 (2) สิทธิเรียกร้องของโจทก์จึงมีอายุความ 5 ปี (เทียบฎีกาที่ 9842/2542, 134/2551)

          เมื่อสัญญากู้ยืมเงินไม่มีข้อตกลงว่า หากผู้กู้ผิดนัดงวดหนึ่งงวดใด ถือว่าผิดนัดทั้งหมดได้หรือหนี้ทั้งหมดนั้นถึงกำหนดชำระอันจะทำให้โจทก์มีสิทธิเรียกร้องให้จำเลยชำระหนี้ทั้งหมดคืนได้ทันที ดังนั้น โจทก์ในฐานะเจ้าหนี้จึงอาจบังคับสิทธิเรียกร้องในหนี้ทั้งหมดได้ตั้งแต่เมื่อผิดนัดงวดใดงวดหนึ่ง หนี้ทั้งจำนวนจึงมีอายุความ 5 ปี นับแต่งวดที่ผิดนัดในงวดนั้น ๆ ส่วนงวดที่ยังไม่ถึงกำหนดชำระ เจ้าหนี้ยังไม่มีสิทธิเรียกร้องเอาจากลูกหนี้ (เทียบฎีกาที่ 1960/2538 และ 2316/2550)

การเริ่มนับอายุความ ตามมาตรา 193/12 กำหนดให้นับแต่ขณะที่อาจบังคับสิทธิเรียกร้องได้เป็นต้นไป หรือในเวลาที่หนี้ถึงกำหนดชำระ ตามสัญญากู้ยืมเงินมีดอกเบี้ยที่กำหนดให้ชำระเป็นงวด ๆ ตามสัญญาเงินกู้มีกำหนดชำระแน่นอน เมื่อลูกหนี้ผิดนัดชำระหนี้งวดใดงวดหนึ่ง ถือว่าลูกหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยเจ้าหนี้ไม่ต้องเตือนเลย ดังนั้น วันที่อาจบังคับสิทธิเรียกร้องหรือวันเริ่มนับอายุความต้องพิจารณาเป็นงวด ๆ ไปว่าแต่ละงวดเมื่อนับถึงวันฟ้องเกินกว่า 5 ปีหรือไม่ หากเกินก็จะขาดอายุความในส่วนที่เกิน

          จากข้อเท็จจริง จำเลยเบิกเงินกู้ทั้งหมดในวันที่ 8 มิถุนายน 2553 กำหนดจ่ายดอกเบี้ยงวดแรกคือวันที่ 30 มิถุนายน 2553 และจำเลยได้ผ่อนชำระเงินกู้เรื่อยมาจนถึงงวดที่หก ในวันที่ 30 พฤศจิกายน 2553 เมื่อจำเลยไม่ชำระดอกเบี้ยตามกำหนดเวลา อันเป็นดอกเบี้ยค้างส่งหรือค้างชำระ ตามมาตรา 193/33 (1) ซึ่งมีอายุความ 5 ปี สิทธิเรียกร้องของโจทก์ในดอกเบี้ยจึงเริ่มนับตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2554 การที่จำเลยชำระดอกเบี้ยให้โจทก์ในวันที่ 11 ตุลาคม 2554 จึงเป็นเหตุให้อายุความในดอกเบี้ยค้างชำระตั้งแต่งวดเดือนธันวาคม 2553 ถึงเดือนกันยายน 2554 สะดุดหยุดลงและเริ่มนับอายุความขึ้นใหม่ ตามมาตรา 193/14 (1) ซึ่งจะครบกำหนดในวันที่ 10 ตุลาคม 2559 อย่างไรก็ดี เมื่อโจทก์ฟ้องจำเลยเป็นคดีแพ่งเพื่อเรียกให้ชำระดอกเบี้ยค้างจ่ายงวดเดือนในวันที่ 27 สิงหาคม 2562 อันเป็นการใช้สิทธิเรียกร้องเกินกว่า 5 ปีแล้ว โจทก์จึงไม่อาจเรียกให้จำเลยชำระดอกเบี้ยค้างชำระในส่วนนี้ได้

          การที่จำเลยผิดนัดไม่ชำระหนี้ให้แก่โจทก์นับตั้งแต่วันที่ 31 ตุลาคม 2554 โจทก์จึงอาจบังคับสิทธิเรียกร้องให้จำเลยชำระหนี้แต่ละงวดได้ตั้งแต่ครบกำหนดที่จำเลยต้องชำระหนี้ในงวดนั้น ๆ สิทธิเรียกร้องในงวดใดที่พ้นอายุความ 5 ปี นับย้อนหลังแต่วันฟ้องขึ้นไปจึงเป็นอันขาดอายุความ ดังนั้น เมื่อโจทก์ฟ้องจำเลยวันที่ 27 สิงหาคม 2562 โจทก์จึงอาจใช้สิทธิเรียกร้องนับตั้งแต่วันที่ 31 สิงหาคม 2557 จนถึงวันที่ 31 พฤษภาคม 2559 ซึ่งยังไม่ขาดอายุความ

          ส่วนข้อตกลงที่ว่าหากผู้กู้ผิดนัดชำระหนี้ ยินยอมให้คิดดอกเบี้ยในอัตราร้อยละ 10 ต่อปี ของต้นเงินกู้คงเหลือ อันเป็นค่าเสียหายที่กำหนดไว้ล่วงหน้าอันมีลักษณะเป็นเบี้ยปรับ ตามมาตรา 381 จึงไม่ใช่ดอกเบี้ยค้างส่ง ตามมาตรา 193/33 (1) เมื่อหนี้เงินกู้ยืมตามฟ้องโจทก์มีอายุความ 5 ปี เบี้ยปรับอันเกิดจากการไม่ชำระเงินกู้ยืมอันเป็นหนี้อุปกรณ์ จึงมีอายุความ 5 ปี เช่นเดียวกับหนี้ประธาน ไม่ใช่กรณีที่ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์หรือกฎหมายอื่นไม่ได้บัญญัติเรื่องอายุความไว้อันจะต้องนำอายุความ 10 ปีตามมาตรา 193/30 มาใช้บังคับแต่อย่างใด (เทียบฎีกาที่ 9528/2557)

          กล่าวโดยสรุป หนึ้เงินกู้ยืมและดอกเบี้ยตามฟ้องโจทก์ เป็นหนี้เงินที่ต้องชำระผ่อนทุนคืนเป็นงวด ๆ อันมีอายุความ 5 ปี โดยสิทธิเรียกร้องของโจทก์จะเริ่มนับตั้งแต่งวดที่ผิดนัดในงวดนั้น ๆ ส่วนงวดที่ยังไม่ถึงกำหนดชำระ โจทก์ยังไม่มีสิทธิเรียกร้องเอาจากจำเลย โดยสามารถฟ้องบังคับหนี้เงินกู้และดอกเบี้ยนับตั้งแต่งวดวันที่ 31 สิงหาคม 2557 จนถึงวันที่ 31 พฤษภาคม 2559 ตามมาตรา 193/33 (2) ส่วนหนี้ที่เกิดขึ้นก่อนหน้านี้เป็นหนี้ที่ขาดอายุความแล้ว นอกจากนี้ โจทก์ยังมีสิทธิเรียกดอกเบี้ยผิดนั้นในอัตราร้อยละ 10 ต่อปีของต้นเงินที่โจทก์มีสิทธิฟ้องร้องบังคับได้ ตามมาตรา 381 อย่างไรก็ดี ในส่วนของเบี้ยปรับนี้ ถ้าสูงเกินส่วนศาลย่อมลดลงเป็นจำนวนพอสมควรได้ตามมาตรา 383 วรรคหนึ่ง